Waarom mediteren en hoe ermee beginnen?

Onderzoek bewijst dat meditatie werkt

Dat het effect van mediteren wetenschappelijk kan worden aangetoond wist ik eigenlijk al langer.  Maar recent nog bleek het ook uit onderzoek van topneuroloog Steven Laureys (die recent nog de prestigieuze Francquiprijs won).

“Nadat proefpersonen acht weken lang meditatietechnieken aangeleerd hadden gekregen, gaven ze niet alleen aan dat ze zich beter voelden, je kan het ook zien in de hersenen. Wanneer we een voor- en na-scan van hun brein vergelijken, zien we dat meditatie de netwerken die belangrijk zijn voor het geheugen en het controleren van emoties versterkt heeft. De gebieden die een belangrijke rol spelen bij angst en stress waren dan weer kleiner geworden.”

Mediteren heeft nochtans nog steeds te kampen met een aantal vooroordelen.  Bij veel mensen heeft het een zweverig imago, sommigen denken dat je je moet inspannen om vooral nergens aan te denken en anderen menen dat je er van in een trance geraakt.  Maar eigenlijk gaat het bij mediteren vooral om bewustzijn.  Er gaan constant een hoop gedachten door ons hoofd, vaak zonder dat we dat beseffen.  Door te mediteren leer je om je daarvan bewust te worden en oefen je jezelf erin je gedachten terug te brengen naar het hier en nu.

Wat is meditatie?

Mediteren is een manier om onze geest te trainen.  En dat gebeurt op verschillende manieren.

• Tijdens de meditatie gaan we onze aandacht ergens op richten. Vaak is dat onze ademhaling, maar het kan ook (een deel van) ons lichaam zijn, de geluiden rond ons, geuren,.. Vervolgens zullen we vaststellen dat onze aandacht wordt afgeleid door gedachten die in ons hoofd tevoorschijn springen (gedachten als ‘wat zullen we straks eten?’, ‘Hoe los ik dat conflict op het werk op?’, ‘wat moet ik straks nog allemaal doen?’ of ‘wat zit ik hier eigenlijk te doen?’ zijn heel normaal).  Wanneer we tijdens onze meditatie vaststellen dat onze geest is afgeleid brengen we hem weer terug, naar onze ademhaling (of iets anders waarop we ons willen concentreren).  Steeds opnieuw zal onze geest worden afgeleid.  Steeds opnieuw brengen we hem terug.
• Wat van belang is wanneer we mediteren is de manier waarop we onze aandacht terugbrengen.  Zonder ons te ergeren, zonder boos te worden op onszelf omdat onze geest afgeleid werd.  We observeren alleen maar dat we werden afgeleid en brengen onze gedachten op een zachtmoedige manier terug.  Zonder te oordelen over onze gedachten, zonder conclusies te trekken, zonder te vergelijken. We observeren dat we door een bepaalde gedachte werden afgeleid, we laten ze los en brengen onze aandacht terug. Opnieuw en opnieuw.

Voordelen van meditatie?

Zoals al bleek uit het onderzoek van Peter Laureys verbetert meditatie ons geheugen en de controle over onze emoties.  Het helpt ons beter omgaan met stress en vermindert angsten. Meditatie vergroot ons inlevingsvermogen en maakt ons milder voor onszelf en onze omgeving.

Ik geloof in de voordelen van meditatie omdat ik ze ooit zelf heb ondervonden.  Ik heb vroeger een tijdje regelmatig gemediteerd en gemerkt dat dat goed voor mij was.  Dat wil trouwens niet zeggen dat ik sindsdien steeds regelmatig heb gemediteerd.  Het is een beetje zoals met sporten en gezond eten.  We weten allemaal dat dat goed voor ons is maar dat wil nog niet zeggen dat we het ook effectief doen.  Zo gaat het dus ook met meditatie.

Hoe beginnen met meditatie?

Eigenlijk kan je zo beginnen met mediteren.  Je hebt er helemaal niets voor nodig.  Bij voorkeur draag je gemakkelijke kledij.  Je kiest een plek uit waar je zo min mogelijk wordt gestoord en gaat zitten met een rechte rug.  Dat kan op een meditatiekussen, en voor de lenigen onder ons zelfs in lotushouding, maar dat hoeft helemaal niet: je kan net zo goed mediteren op een stoel.  Zolang je maar probeert met een rechte rug te zitten.  Geen geforceerde houding, maar zo weinig mogelijk doorgezakt.

Zo eenvoudig is het: rechte rug, aandacht bij je ademhaling, en je aandacht terugbrengen wanneer die wordt afgeleid.  Elke keer opnieuw.

Hulp bij het mediteren

Het lijkt eenvoudig, maar toch denk ik dat de meeste mensen zeker in het begin wel wat hulp kunnen gebruiken.  Waar vind je die?

• Je kan een cursus volgen of deelnemen aan groepsmeditaties onder begeleiding.
• Je kan er over lezen.  Er zijn heel wat boeken geschreven over meditatie en ook op het internet is veel informatie beschikbaar. Het boek ‘Werkelijk gelukkig worden door de kracht van meditatie‘ van Sharon Salzberg geeft een goed idee van wat meditatie is en hoe je ermee begint.  Het bevat oefeningen die je in een maand tijd laten kennismaken met verschillende aspecten van meditatie.
• Je kan een app installeren op je smartphone of tablet. Zelf vind ik de gratis proefversie van de app headspace heel erg leuk.  Je  kan hierbij elke dag een meditatiesessie afspelen, en krijgt ook enkele filmpjes over meditatie te zien. Nadelen aan headspace: voorlopig is de app alleen in het Engels beschikbaar en na een proefperiode van 10 dagen wordt hij betalend.  Headspace werd ontwikkeld door Andy Puddicombe, een Brit die een tijdje koos voor het leven als boeddhistisch monnik en ook enkele boeken schreef over meditatie. Ik ben nogal fan, zowel van de stijl van de filmpjes als van Andy’s rustgevende stem.

Andere interessante apps zijn bijvoorbeeld VGZ-midfulness coach (Nederlandstalig) en Stop, breath and think (Engelstalig).

• Er zijn ook op youtube heel wat filmpjes te vinden over mediteren.  Deze van Sanny bijvoorbeeld:

De zomer loopt ten einde en zoals steeds voelt het einde van de zomer voor mij als het perfecte moment om een paar nieuwe goede gewoonten in mijn leven in te voeren.  Weer regelmatig mediteren staat bovenaan mijn lijstje.  Wie doet er mee?